Tên di sản : Chùa Vĩnh Phúc (Chùa Hòa Luật)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 2382/QĐ-UBND
Giới thiệu
Chùa Vĩnh Phúc là một trong những ngôi chùa cổ có kiến trúc 3 gian tiền đường bằng gỗ và 1 hậu cung có quy mô nhưng đã bị xuống cấp đổ nát. Do các nguồn tài liệu ghi chép về việc dựng chùa bị thất lạc nên việc xác định niên đại dựng chùa còn phải tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi và bổ sung sau.
Ngôi chùa hiện nay, theo các cụ già ở Hoà Luật cho biết: Vào những năm 1937 - 1941, sư Xước là một chiến sĩ cách mạng hoạt động ở vùng Ngọc Trạo - Thạch Thành đã cho dựng lại chùa. Quy mô của ngôi chùa mới này cũng chỉ mới dựng được phần hậu cung, bên trong được bài trí tượng thờ theo cách bài trí của các phật điện truyền thống như các ngôi chùa khác.
Dừng chân trước chùa Vĩnh Phúc đi qua khoảng đất rộng là đến cổng chùa. Khu đất trống này, trước đây là cửa Tam Quan hai tầng đồ sộ, tầng trên dùng để treo chuông. Bước qua cổng chùa ta đặt chân vào sân chùa (dài 8,5m x 4m = 34m). Xung quanh sân chùa là những hàng cây lưu niên, xen lẫn bồn hoa cây cảnh bốn mùa nở hoa thơm và toả bóng mát, làm cho cảnh sắc của ngôi chùa càng thêm hấp dẫn. Phía phải sân chùa là một ngôi nhà tạm, để người dân sắm lễ vào lễ chùa. Phía trái là khu vực dân cư của làng Hoà Luật.
Từ sân chùa, bước lên 3 lớp bậc thềm bằng đá phiến, ta bước vào kiến trúc hậu cung của chùa có diện tích 42,7m (dài 9,5m x rộng 4,5m) được cấu trúc làm 2 gian: Gian trong (cung đệ nhất) là nơi bài trí tượng thờ, gian ngoài (cung đệ nhị) là nơi ngồi tụng kinh của sư trụ trì. Vật liệu của nhà Hậu cung chủ yếu được làm bằng vôi vữa, phía trên mái là vòm cuốn. Trên vòm cuốn ở sát vách thượng điện được vẽ những vân mây cuộn tròn và những hình rồng uốn khúc bằng loại bột màu gạch non. Hình tượng rồng ở đây thực sự gắn bó và trở thành biểu trưng cho Phật pháp trong chùa và mây trời được dùng để diễn tả tư tưởng Phật. Ở cung đệ nhị trên vòm gian giữa vẽ 1 bức cuốn thư, với hình tượng bút và nghiên mực được mô tả trên một hình giấy cuộn tròn ở hai đầu. Bức cuốn thư được vẽ trong một phật điện như vậy nó mang biểu trưng về sự hưng thịnh cho phật pháp trong chùa.
Ở phía ngoài, mặt trước nhà hậu cung là hai cột nanh. Trên đỉnh cột nanh gắn hai con sấu đang lao chạy xuống dốc bỗng như bất chợt thu chân giấu mình lại. Đây là con vật khá phổ biến trong các chùa tháp ở nước ta. Nó biểu hiện hàm ý hãy thành tâm, nhanh chóng đến với đạo Phật. Trang trí bên ngoài không có gì đặc biệt, các bờ dải, bờ nóc được đắp các đường gờ chỉ, tạo nên sự duyên dáng của đường nét toàn bộ mặt ngoài của ngôi chùa.
Trong nhà hậu cung chùa Vĩnh Phúc được bố trí ở ba lớp bàn thờ: Lớp bàn thờ thứ nhất và lớp bàn thờ thứ hai là nơi bài trí tượng pháp; lớp bàn thờ thứ ba là hương án. Nền chùa là nơi sư ngồi tụng kinh niệm phật.
Lớp bàn thờ thứ nhất: Là lớp cao nhất gần giáp vách thượng điện đặt ba pho tượng tam thế ngồi ngang nhau (cao 0,55m, rộng 0,25m), tượng trưng cho chư phật thuộc về ba thời: Phật quá khứ, phật hiện tại và phật tương lai (vị lại). Ba pho tượng tam thế được đặt ngồi trên toà sen, có kích thước hình dáng giống nhau, đỉnh đầu có gỗ thịt nổi cao như búi tóc, tóc xoắn ốc, tai dài, ngực có ấn chữ vạn, mặt tròn như mặt nguyệt, hướng thẳng về phía trước, đầu hơi cúi xuống, khối hình trau chuốt, đường nét tinh vi thể hiện rõ thần thái vương giả, quyền uy trong tư thế trang nghiêm, tĩnh tại của đức Phật. Mình của đức Phật khoác áo cà sa được thể hiện như một thứ vải mềm ôm sát người. Áo được thể hiện thành các nếp gấp với nhiều góc độ khác nhau: Dàn trải, mượt mà ở khoảng trước bụng và mặt lưng; cuộn xoáy đậm đặc nơi tâm nách và khuỷu tay; lượn mềm đăng đối ở hai bên vai và khoanh lòng phía trước. Lớp áo này được khoác qua vai để hở trước ngực làm lộ hai lần áo trong và dây lưng thắt nút với các đầu mối buông rủ mềm mại. Có thể được xem đây là 3 pho tượng đẹp tiêu biểu cho nghệ thuật tạc tượng gỗ thời Nguyễn.
Lớp bàn thờ thứ hai: Được bài trí ba pho tượng: Ở giữa là Phật Thích Ca sơ sinh đứng trong toà Cửu Long, bên phải là tượng Thần Thổ Địa, bên trái là tượng Thánh Tăng.
Tượng Phật Thích Ca sơ sinh (Thích Ca Mâu Ni - hay còn gọi là Thánh ca giáo chủ) đang thuyết pháp. Ngài đứng trên đài sen, đầu để lộ viên đỉnh, mặc áo Pháp để hở vai bên hữu, một tay chỉ lên trời, một tay chỉ xuống đất. Có 9 con rồng vây bọc trên đầu và 3 mặt sau lưng trên những đám mây có đủ chư phật. Tượng có kích thước cao 0,50m, rộng 0,35m.
Tượng Thần Thổ Địa có kích thước cao 0,70m, rộng 0,30m, đầu đội mũ cánh chuồn, mặc áo thụng, có cân đai và hoa văn trang trí. Về chức năng của tượng Thần Thổ địa này là vị trông coi đất Phật.